Busbrief 49

N i e u w s i n B u s b r i e f f o r m a a t <++++>

______________________________________________________

______ Onderwerp: Londen Routemaster _______________

Verhalen over oude en nieuwe bussen,

Als iemand over bussen schrijft, komt 'ie onvermijdelijk terecht bij de wereldwijd bekende en beroemde rode dubbeldekker, dus ik ook. Niet de gewone of ongewone dubbeldekker maar de enige echte, de Routemaster met het open balkon linksachter en de chauffeur in de minuscule cabine alleen en in zijn eentje terwijl de conducteur vroeger met een Londense laconieke houding 2x aan het touwtje trok om de bestuurder te laten weten dat hij weer verder kon. Ik heb mij laten vertellen dat zo'n conducteur daardoor de bijnaam Dingdongman had. Wij zouden misschien kiezen voor de bijnaam: Opa Tingeling maar wij zijn dan ook niet Engels.

Op 9 december 2005 verdween de laatste Routemaster uit het Londense straatbeeld. Deze design classics hebben plaatsgemaakt voor grotere, gesloten dubbeldekkers en voor gelede bussen. Zonder krappe bankjes en een langs het plafond gespannen touw waaraan je moet trekken om een stopteken te geven. Ook de conducteurs zijn verdwenen: de kaartjes worden gecontroleerd door de buschauffeur. Waar ken ik dat van????

De eerste Routemaster verscheen in 1954 op straat. Dit grensverleggende ontwerp van aluminium was gedacht om twintig jaar mee te gaan, maar heeft zijn bestaan weten te rekken tot een halve eeuw. (50 jaar!!!!) Het einde van deze bussen die door velen op prijs gesteld werden, was terecht of onterecht ingeluid met de volgende argumentatie: de bussen zijn te klein voor het sterk toegenomen passagiersaanbod, het onderhoud is te duur, de motoren zijn te vervuilend, en het salaris van de conducteurs drukt zwaar op de begroting van de tien geprivatiseerde ondernemingen die de Londense stadsroutes exploiteren. Monumentale gebouwen worden wel met vele subsidies in stand gehouden maar monumenten op wielen zijn blijkbaar niet belangrijk genoeg.

Een andere belangrijke reden om de Routemasters af te voeren is het open achterbalkon. Handig voor mensen die op het laatste moment op de bus willen springen, maar dat ging niet altijd goed. Gemiddeld waren er drie mensen per jaar die hun misstap niet konden navertellen. Ook zijn de bussen niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers, wat volgens de Europese aanbestedingsregels vanaf 2006 verplicht is. Dit snap ik niet helemaal want wat is er toegankelijker dan een open achterbalkon???

Verschillende actiegroepen hebben geprobeerd om een deel van de bekendste stadsbussen ter wereld in bedrijf te houden. Duizenden Britten hebben hun handtekening gezet onder een petitie van de actiegroep Save the Routemaster. Een van hen zei: “Laten we de wijzerplaat op de Big Ben dan ook maar meteen digitaal maken.”

De strijd tegen het verdwijnen van dit Londense icoon is echter vergeefs geweest. Wel komt er in het centrum een speciale route voor toeristen, waarop een stuk of tien Routemasters blijven rijden. De andere bussen zijn afgeschreven en konden door liefhebbers worden gekocht voor prijzen vanaf 2000 pond.

Gedeeltelijk geraadpleegde bron: artikel van Hans Steketee in NRC Handelsblad van 4 september 2004.

De kenmerken van de Routemaster staan hier bijeen. De originele bussen waren uitgerust met een AEC 9.6 liter 115 pk motor met 4 versnellingen of een Leyland 9.8 liter motor. Er zaten 64 zitplaatsen in, 28 beneden en 36 boven. In 1965 zag de RML-serie het licht en omdat deze wagens langer waren had men er een AEC 11.3 liter, 150 pk motor in geplaatst. Van deze RML zijn er zo'n 500 wagens geweest met 72 zitplaatsen, 32 beneden en 40 boven.

Het gewicht ligt rond de 8000 kg afhankelijk van het type en volledig beladen was dat circa 12000 kg.

Tussen 1990 en 1994 werd besloten om 500 RML's en 100 RM's te voorzien van nieuwe motoren. Hiervoor werden Cummings en Iveco motoren gebruikt. De wagens waren 2.44 meter breed en 4,37 meter hoog.

Op foto 2c zie je zo'n zwaarbeproefde krachtbron.

Op foto 3a en 3b zie je een afwijkend lid van de RM-familie. Zoals je misschien opgevallen is, komt de afkorting RME niet voor in het rijtje bij foto 1. Dat komt omdat deze bus een heel bijzondere is geworden. Deze RME 1 was oorspronkelijk de RMA 29 (afgeleverd in november 1966), dus een luchthavenbus van British Airways en nadat BA 65 wagens aan London Transport had verkocht, zijn er 13 in lijndienst genomen en de andere bussen zijn leswagens en personeelswagens geworden. Bijzonder detail is dat dit Routemasters waren met een voorinstap en dus geen open achterbalkon. Toen ook deze periode ten einde was gekomen, werden de nog goed functionerende wagens verkocht aan particulieren die er de gekste dingen mee hebben uitgehaald. De RMA 29 werd doormidden gezaagd en er werd een balkon tussengeplaatst waardoor het een 32-voets voertuig werd, omgerekend een kleine 10 meter. In het midden werd een trap gemonteerd van een Volvo Ailsa bus die boven en beneden verbond. In juni 2000 was de bus weer rijvaardig. Een zeer apart exemplaar inderdaad en op foto 3b is overduidelijk te zien dat de achterkant gesloten is. De E in RME staat volgens mij dan ook voor Excentriek.

Goed zichtbaar is de 'riante' cabine. De man op 3a is de maker van veel foto's van deze bussen en zit hier te poseren voor de camera terwijl op foto 3c wel een echte busdriver te zien is. Al die potnageltjes doen denken aan schepen als de Titanic met dit verschil dat deze wagens iets langer tijd van leven hebben gehad.

Jaren geleden was ik in gezelschap van vele Nederlandse busliefhebbers op een meerdaagse reis in Engeland en toen kregen we de gelegenheid om met een echte dubbeldekker op een buitendienst gesteld vliegveld wat rondjes te maken. Een heel speciale ervaring dat kan ik jullie verzekeren. Ik ben de kleinste niet, bij veel viaducten moet ik bukken, dus in deze cabine kroop ik moeizaam achter het stuur. Dat stuur is een massief wiel dat wij nog wel uit de Leyland tijd herinneren. Alles zat natuurlijk op z'n Engels verkeerd maar ach voor even lukt dat wel. En hoppa daar gingen we. Ik vroeg nog voorzichtig of er gevaar van omslaan aanwezig was maar de instructeur verzekerde mij dat het zwaartepunt heel laag lag en de bovenbouw was hoofdzakelijk van aluminium, dus ik zou er een hele kluif aan hebben als ik hem op z'n kant kon krijgen. Ik heb dat maar niet geprobeerd maar het ritje zal ik niet gauw meer vergeten. Prachtig.

Foto 4a-4b-4c-4d-4e:

Nog 4 foto's met de buskenmerken close-up en een ter herinnering. Op 4a de trap en instap met danspaal voor de dames (!) Naast de trap is de plaats voor de conducteur waar ook een kastje zit voor zijn/haar persoonlijke spullen. Hier is een goed overzicht mogelijk en de brandblusser onder bereik. Dat je een niet al te groot postuur moet hebben is ook hier duidelijk want de ruimte is beperkt.

Ooit ging de communicatie tussen conducteur en chauffeur via het beroemde 'dingdong'touwtje maar later was er modernisering mogelijk d.m.v. een drukknop (foto 4b) waarbij de tekst de brave Londense burger nooit op ondeugende gedachten zal hebben gebracht.

Foto's 4c en 4d laten 2 mensen zien die het conducteurvak beoefenen waarbij de man met de pet vermoedelijk zijn teen gestoten heeft of gewoon veel verdriet, dat kan ook en mijn eerdere suggestie dat er sprake was van een danspaal op het achterbalkon, zie je hier op 4d waarheid worden.

Ooit was bij ons de zeer populaire Engelse komische serie op televisie genaamd "On the Buses". Al weer lange tijd geleden, dus niet voor iedereen in herinnering te halen. Als ik nog eens een aflevering kan bekijken zal ik het zeker doen. Vooral de chef in de serie was opvallend te noemen. Zijn (bij)naam was meen ik Blakey. De karakters in de serie waren o.a. Stan Butler en zus Olive met echtgenoot Arthur, Jack Harper en Inspector Blake. (zie foto 4e)

Na de buitenkant ook aandacht voor de binnenkant d.m.v. 3 foto's. De begane grond voor zover je daarvan kunt spreken in een bus op foto 5a. De kenmerkende bekleding en de 2 bankjes in de lengterichting. Als ik dit zie dan denk ik terug naar een ritje dat ik vele jaren terug maakte. Zo rond een uur of 11 's morgens reed ik met een vriend samen van Aylesbury (bij Oxford) naar Londen. De bus was behoorlijk vol en alle zitplaatsen waren ongeveer bezet. Wij zaten rustig te beppen over van alles en nog wat toen er plotseling iets opviel dat ons tegelijkertijd deed lachen. De dubbeldekker reed over een niet al te goed onderhouden weg en wij keken de bus in lengterichting door. Door het tijdstip van 11 uur was de bus eigenlijk alleen maar gevuld met dames van middelbare leeftijd die vermoedelijk boodschappen gingen doen op een plaatselijke warenmarkt. Het was behoorlijk stil, een soort ingetogen rust. Of Engelse dames van middelbare leeftijd meer boezem hebben dan in de rest van de vrouwen in Europa weet ik niet maar in deze bus zaten er velen met een meer dan gemiddelde cupmaat. Bij elke kuil en bij elke bobbel gingen alle 'snoeptafels' tegelijkertijd omhoog en omlaag in zo'n prachtig ritme dat het op de lachspieren werkte. Waarschijnlijk iets om meegemaakt te moeten hebben om er de lol van in te zien maar als ik zo'n businterieur zie, moet ik er wel aan terugdenken. Ook was er tijdens die rit een vrouw die constant scheen te lachen maar vermoedelijk had ze een kunstgebit van iemand geleend die een grotere mondmaat had en daardoor leek het alleen maar of ze lachte. Ja, openbaar vervoer verruimt de blik op de wereld zoals je hier maar weer bewezen ziet.....

Op foto 5b zie je de bovenetage van voren naar achteren en een toerist maakt aanstalten om in het trapgat te verdwijnen.

Op foto 5c zie je een kaalgeplukte bovenetage van achteren naar voren.

Foto 6a-6b:

Bij foto 6 staan 2 plaatjes van trouwe lezers van de busbrief. Op 6a een Routemaster met een uniek wagenparknummer namelijk de RM 1, de allereerste Routemaster, die ik van Peter van der Reest heb toegestuurd gekregen. Een fraaie pose van de bus, een schoon uiterlijk en als je goed kijkt zie je de traditionele keurige rij op het trottoir van passagiers die geleerd hebben dat voordringen tot een soort van doodzonde behoort.

Op foto 6b eveneens een bus met een bijzonder nummer en wel de RM 1000 die ik van Hugo Harmsen heb mogen ontvangen. Rondom gestickerd met de nadruk op het heugelijke nummer 1000 dus hieruit blijkt weer de betrokkenheid van London Transport bij dit bustype want ik heb in Nederland nog nooit door een busbedrijf trots b.v. de 1000e MB200 of Ambassador gepresenteerd zien worden aan het publiek.

Leuk detail: de kentekenplaat was met ingang van nummer 1000 aangepast. Alle wagens onder de 1000 hadden de letters LT (London Transport) in het kenteken staan maar met de 1000e bus werd hiermee voor het eerst gebroken.

Foto 7a-7b:

Dat het einde ooit zou komen van deze beroemde wagens was onontkoombaar. Met alle nieuwe regels, Europese normen en moderne verwachtingen van het publiek in het achterhoofd, kon het niet lang meer duren. Al had de lobby van fans de bussen nog 5 jaar of 10 jaar op de weg kunnen houden dan was het einde daarna gekomen. Zelf ben ik behoorlijk traditioneel ingesteld dus van mij mochten de Routemaster samen met de bekende rode brievenbussen en dito telefooncellen tot in lengte van jaren blijven maar de realiteit gebiedt dat er vroeg of laat een streep onder gezet zal worden. Bij ons in Nederland is het dan ook gelijk over en uit en er moet door particulieren geknokt worden om een aantal exemplaren van een iets te behouden voor het nageslacht maar op het eiland aan de andere kant van de Noordzee is ook aan een museumtraditie geen tekort. Is er een dorpsfeest of een andere gelegenheid waar men de gerestaureerde vervoermiddelen kan showen dan zal men dat niet laten. Op grote schaal kom je demonstraties en tentoonstellingen met b.v. stoommachines, treinen, bussen en vrachtwagens tegen door het hele land. De mensen zijn er trots op hun geschiedenis en dat laten ze zien aan eenieder die daar interesse in heeft.

Mogelijk dat de 2 onderstaande bussen ooit nog eens opgedoft tentoongesteld worden maar dan hopelijk zonder de naam aan de zijkant want daar hoort gewoon London Transport te staan. De 2e bus ziet eruit als een tot camper omgebouwd voertuig gezien de keukenachtige sfeer achter de voorruit. De plek zorgt voor raadsels want het doet mij denken aan het dak van een gebouw met een schoorsteen op de voorgrond maar dat lijkt mij niet helemaal logisch. Het zal allemaal wel, de Routemaster is er geweest (!). Gelukkig zijn er nog exemplaren die een speciale route blijven rijden met het oog gericht op het toerisme dus wil je deze busbrief in het echt aanschouwen dan pak je in Hoek van Holland een overtocht naar Harwich, neem de trein naar Londen en in een paar uur sta je oog in oog met enkele van deze deze kanjers, de laatsten der Mohanicanen, in het centrum van Londen. Neem wel genoeg geld mee want het is de laatste jaren een beetje erg prijzig geworden bij onze buren.

Surftips:

Heb je zin in een grote portie RouteMaster bussen dan kun je op deze link terecht: http://www.flickr.com/groups/routemaster/
Fraaie foto's van alle soorten en types. Aan documentatie op het internet over deze bussen geen gebrek.

Voor liefhebbers van gratis software voor allerlei doeleinden kan ik een bezoekje aan deze pagina aanbevelen: www.itips.nl

Met het oog op de engelse taal op veel van de Routemasterpagina's, kun je misschien een helpende hand gebruiken in de vorm van een vertaalpagina, probeer deze dan eens: Vertalen

Klik op:

Tot slot:

My friends, jolly good, all the best and see you next week, byebye

Wim Koeleman (kameleon@ziggo.nl)

Wijsheden:

Sex na je 90-ste is als biljarten met een stuk touw. (G.Burns)